Magsingal, My Heart Belongs To You

by Odulino O. Tomaneng
(as published 4 years ago in MVP)


On the song below, I can not resist to roll back those sweet and memorable memories during my elementary days (circa1969-1975  kairot ken tiempo ti libong-libong idi).  Wen malagip ko la unay dagitay  kapatadak nga nagubing ket dagitay gagayyem ko nga ka-arrubak nga isuda Herbert ''Appet '' Collado (younger brother of manong Vic jr.) isu ni Herbert ti kalaingan nga agaramid ti ay-ayam idi...he is the inventor of our roller skate out of tabla and bull bearing.  Antonio ''Totong'' Arcano (apo daydi tang Anton Carinio).. playing in the grounds of the town plaza, agwag-wag ti abal-abal ken aroz-aros diay dua nga kayo ti aroo diay sanguanan ti Puericulture Center..agpalapal ti bunga ti mangga diay sango ti munisipyo nga uray la nga agkod-kod ti ulo diay polis nga guardia ta saan kami met nga agpa-anawa..sakamto la agtalna nga tumaray nga agawid no sumungad tay Toyota land cruiser daydi apo Mayor Canuto wenno agsilbato daydi dios ti alluad na nga tang Jose Urbi nga hepe ti polisya.

 family photo taken in our ancestral house feb 1973....sitted (right to left) my late manang dina, manong tino, manang marica, our nanang and tatang, yours truly, and our cousin manong nelson tomaneng yorong from davao when he came to take the bar exam in manila.... standing (right to left) manong sanggunian maning, the late manong william, manang agueda, manong gregorio and late manong mariano

Uso pay laeng ti palsiit kadagidi nga tiempo...no awan makita nga per-peroka wenno law-lawigan ket diay simbaan ti maturong..sigurado nga adu ti billit tsina wenno kuraratnit diay uneg na...palsiit dita ken palsiit ditoy...ayna kabsat uray  langa agalta pression daydi Monsignor Bernardo Panay wenno ni Father Raymundo Gracia nga mangkamat kadakami...mga Fathers..saan man kayo naroroon ngayon..Please Forgive us for what we have done..we are very very sorry..Amen....nabugtak dagidi billit tsina diay uneg ti simbaan...ay na..napanda gayam nagdisso saddiay Saint Williams...ala ket suroten mi ida ta kayat mi met ti makapunta...banat ulit, palsiit dita ken palsiit ditoy...ay naku po uray la nga agarriangga dagidi Dios ti alluad na nga Sister Adeltrud ken Sister Virginie ta imbes nga billit ti inkami napuntaan sangapulo met gayamen nga jalousie ti nabuttawan...timmarayak nga nagawid ti buteng ko ngem awan pay kinse minutos ket adda ditan ni Sister Sabina nga Mother Superior nga umay agipolong kadaydi tatang...pinerreng nak nga pakusilap daydi tatang, apagtalikod ni Sister ket nangala ti tudok ti tabako nga pinang baot na kanniak...bayat ti innak panagsangit ket naiyebkas ko....Saan Ton Tatang...Saan Konton Nga Pid-pidduaenen....mga Sisters na neighbors ko...sorry po..I will not do it again.....Amen

Nalaka pay laeng ti magat-gatang idi aglalo no dumanon ti recess...magasto pay laeng ti Siping kadagidi nga tiempo ngem dua laeng nga tiendaan ti mabalin nga pakaigatangan...diay tienda daydi Dios ti alluad na nga Nang Merang Ugalino ken Tang Pitong Salvador diay likod ti Dcums..maysa nga siping idi ket lima nga viva wenno white rabbit ti magatang na...kung sinuswerte ay adda pay vics candy nga pasurot na.

No kadagitoy nga tiempon itatta ket ammok ket ti meryenda no recess dagitay ubbing ket hamburger with french fries with coke wenno pizza pie with ice cream (wow..sosyal dan kakabsat..he..he..he), kadakami ket naim-imas ken saan mi isuk-sukat...daytay man binnuelos wenno liningta nga dippig nga saba wenno inartem nga santol, inartem nga ginalip nga balayang wenno singkamas nga lako ni nang Torang ken nang Rosa wenno tay miki nga adu ti digo na nga lako ni nang Tinay...no adda binting mon kadagidi nga tiempon ket adun ti magatang nan ...ti balon ko idi nga inaldaw ket peseta...ngem sakbay nga ited daydi nanang ti balon ko ket aglampasoak pay nga umuna wenno sakdoan pay diay bakka nga pagsareb diay bangsal...wenno ag-kay-kay ti arubayan sakbay nga sumrek diay eskuelaan.

No ti bulan ti Febrero ket isu ti fiesta ti ili nga pangday-dayaw ken Apo San Guilliermo nga patron tayo..Primero pay laeng ti mabilang ti bulan ket apaunay nga ragsak nan diay plaza...adu ti kulog-kulog,mystery box, shooting galery,ferries wheel  ken bingo ngem ti pagay-ayo mi nga ub-ubbing ket tay agbuya ti sine (traveling cinema)daytoy man ti sumaganad nga nagan dagidi nga sine nga nagbuy-buya-an mi...Nancy theather,Cine Rolet,Roland Cinema nga puro taga Laoag...kadagitoy nga cine ti nakabuyaak ti Longest Day(all star cast ) ken Ten Commandments, starring Charlston Heston...black and white pay idi..he..he..he...binting ti entrance....ngem ti pagay-aywan ti lal-lakay nga buyaen ket tay comedia(muro-muro)...annia ket ti siglat ken laing daydi manong Orlino Lucero nga papel nga ''Prinsipe Jusapat nga adda Pika na nga Kasla Raya ti Baggak''  nga maki-eskrima kadagitay Muro...ti side kick na ket ni manong Saling Unciano nga kar-karbot na..ti Ari Constatino idi ket ni Tatang Daling Tolentino (father of my good friend Ronald Tolentino in Sydney) Reyna Elena ket ni nanang maestra  Garit Ugalino diay San Clemente...uray la nga tumayab dagitay espada no aglalaban dagitay Kristiano ken Muro...as usual ket mangabak dagitay Kristiano ti kamauddianan na...iti nagan ti Emperio ti Espania ket mabunyagan dagitay Muro (my first lesson of Christian Colonization...Comedia is very much still alive in Spain especially in the province of Andalucia in the City of Algeciras...mabuya saddiay plaza da no malpas ti Copradia during the Semana Santa).

Saan nga kumpleto ti fiesta no awan ti Sarzuela Ilocana (Ilocandia Love Story...walang sinabi yong telanovela ni Marimar he..he..he..) daytoy ti paborito nga buyaen dagitay Lelang,Nanang ken dagitay Mamanong ken Mamanang...the best Sarzuela troupe before is the ''Barbaro Paat of Bantay Ilocos Sur...uray kami la nga makalagto ti pag-gaak no agriri da Tikong ken Tikang (sad to say ay na-atake ti puso ni Tikong idi Fiesta da diay Patong idi ubbing kami..pinalitan siya ni Kitok..)..ang starring noon ay si Mike Pilas-Pilas..ala Elvis Presley no kumanta..nalaing nga kumanta ti ''Kastan Biag ko ti Innak Panagpakadan ken Innak to isusubli''.ken ''To All The Girls I Love Before''...napintas nga buyaen ti sarzuela..makapa-katawa ken makapasangit...di mo mapopo-otan ket agbam-baningrot ni lelang ken manang balasang dita likod ken abay mon...he..he..

No dumanon ti kalgaw ket maysa-maysa kami nga ub-ubbing ti mangsangal ti ullaw sakaminto gumatang ti papel de hapon ken sagot diay tienda ni tang Pitong ken tang Sianing Urbi diay abay ti pag-kampanaan wenno diay tienda ni tang Arong Unciano diay tiendaan....adda sinan gik-gik, adda sinan kayyang, adda sinan bulan wenno init nga adda bittuen na diay sirok na, ken sinan agila...ti pagay-ayo mi nga pagpatayokan ket diay grounds ti Dcums, ngem ti dakes na ket ma-asak met ken mabaddek-baddek met dagitay mula nga masetas ni Apo Pidiong Tipon  nga principal mi ken uray la nga bumugkaw ni uliteg Julian Farinas ta awan met serbi nan dagitay petsay ken kamatis nga bunobon nan...agsipot ka laeng gayyem ko no sumungad ni uliteg Maestro Domingo Oandasan...tumaray ka laengen baka makamakam na ka tay atiddog nga bislak nga paglabak nan...he..he..he..Sirs...sorry po...Hindi ko po kayo makakalimutan dahil kayo ang mga magagaling na scout masters ko noong Boy Scout ako lalo noong Jamboree natin sa Bacarra, Ilocos Norte at sa Tamag Hill sa Vigan..dagitoy man ti sumaganad dagitay nalalaing nga Scout masters ko noong ako ay nasa elementarya..Mr. Domingo Oandasan, Mr.Elpidio Tipon, Mr. Mariano Ancheta,Mr. Victorino Robino,  Mr. Orlino Lucero, Mr. Magdaleno Pacleb, Mr. Manuel Alvarez, mr. Melquiedes Pamulo, Mr. Magdaleno Tolentino, Mr. Carlito Battad, Mr. Farinas, Mr.Marciano Carinio, tatang Julian Farinas,Mr. Eugenio Collado and Mr. Tipon..tatang ni gayyem ko nga Artenio Tipon...dakayo ti nangisuro kanniak nga agbasa ti compass ken no kasano ti aggalot ken agsangal ti tali wenno agkulili ti apoy (sourvival course) kaya siguro nga nagbalinak nga maysa nga marino gapu kadagita laing ken gaget yo nga nangisuro kadakami...Sirs...my Snappy Salute To All Of You. ken Thank You Very Much Kadagita An-anus Yo.

Saan ko koman nga ikabilen daytoy nga paset ti linabag ti panagubing  ko ngem saan nga kumpleto no saan ko nga inayon..

Wen kadakayo nga kakabsat nga saan nga maka-ammo ti lugar diay balay mi ket abay ti waig diay ammiananen ti balay, nga no segun ti mapa ti Magsingal ket Katabeng Brook ti nagan na...ngem no apay ketdi nga manipod poot ko ket pinanaganan da metten ti '' Karayan Boohrish '' (My dear readers, please forgive me on this words, i dont mean to offend anybody ngem talaga met nga isu ti tawag da daytoy nga waig uray damagen yo kadagitay lal-lakay ken bab-baket..ngem uray no kasta ket pakawanen dak koman )..any way lets continue..kadaytoy nga waig ti pagkammelan mi ti buntiek, dalag, ar-aro, bulan-bulan,gurami ken adu nga kappi (nalames pay laeng ti wawaig ken paypay-as kadagidi nga tiempo )...nagadu ken nabuslon nga lam-lames..pagsayaatan na laeng ket adda maysa nga baket nga naikamang diay ayan tayo  nga mangilala ti nagbannogan mi nga ubbing ( I will not mention her name baka lapigosen wenno labaken nakto no agawidak he..he..he ) nga nauyutan mi nga  mapan ilako diay Vigan...he..he..he..ayna pagserrek na kano pay laeng diay pagentradahan ket pag-iinagawan da kanon agalalo ta napula  kano dagidiay kappi ..he..he..he....annia ngarud ket Bon Apetito Laengen kadagitay kakabsat nga taga Viganen.

Wen nabayagak metten nga innak agdal-daliyasat ballasiw  taaw ken adu metten nga lugar ti innak natupar...daytoy la ti maibagak kadagitay kakabsat nga mang-damdamag no sadino ti kapintasan nga lugar ti innak nasarak....napintas da amin nga lugar nga innak nap-napanan NGEM ti kapintasan da amin ......ket tay lugar nga innak nakayanakan ken dimmakelan... nga kadagiti tan-tanap na ken igid ti bay-bay nga innak nagay-ayaman, tal-talon ken taytay-ak nga innak nagnat-natengan, wawaig ken paypay-as nga innak nagkam-kammelan, bak-bakir ken ban-bantay nga innak inas-asak.  wen.. awan sabali no di tay ili tayo nga.. MAGSINGAL..nga Ay-ayatek la unay aging-ganat tungpal toy biag.

Nimbag nga rabii yo amin apo nga awan labas na.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

My heartfelt congratulations to the officers and members of the Magsingal Association of Hawaii headed by mr. Florian Tugade especially to Mr. Eddie Corpuz who composed the Magsingal theme song , which deeply touch my heart and it makes me more prouder to be a Magsingaleno any where in this world...kina agpaysuan na ket pinadas ko nga dinayyeng ket mariknak la unayen apo ti iliw kon tay ili nga innak nakayanakan ken dimmakkelan...iti daytoy nga kanito ket no adda la koma Golden Eagle Transit wenno Times Transit dita ruar ket paraek la koman ta agawidak pay la bassit nga mapan umiliw pambaran mapan agsida ti bisokol ken leddeg nga adda baraniw  ken pinit-pit nga laya ken salamagi  ken dumagasak to pay nga  sumokmon  ti basi diay  Bantay Buneng.


Magsingal Theme Song
Composed by: Eddie Corpuz)
(Ayug: Bayan Ko)


Magsingal a nakaiyanakak
Ili nga ipangpangrunak
Ayat ko kenka dinto agkupas
Aginggana't tungpal toy biag...


Oh, ilik napateg ka kaniak
Ta sika ti nakaiyanakak
Sika ti nagay-ayamak
Sika't dimmakkelak..


(Chorus)
Magsingal inkam maragsakan
Ta ili ka a nakataltalnan
Awanen ti inkam pagbutbutngan
Ta nagsubli ti urnos ken talnan..


Magsingal ap-apalan dakan
Ta ili ka itan a pagwadan
Inkam agyaman
Iti Dios a nailangitan...